Μάρτυς μου ο Θεός
Μυθιστόρημα | Νέα έκδοση | Εκδόσεις Μεταίχμιο | 2020
Τον λένε Χρυσοβαλάντη και σ’ αυτό το βιβλίο μάς αφηγείται, με πολύ χιούμορ και σουρεαλιστικές πινελιές, την πονεμένη ιστορία του. Είναι πενήντα ετών, αγαθός και θεοσεβούμενος, και ζει στην Αθήνα λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Έχει ταλαιπωρηθεί πολύ από εργοδότες, παπάδες, γυναίκες, ακόμα και από την ίδια του την οικογένεια. Είναι άνεργος κι αυτό κάνει το δράμα του διπλό, καθώς όλοι γύρω του έχουν δουλειές και μάλιστα καλοπληρωμένες – βρισκόμαστε στην εποχή της επίπλαστης ευμάρειας. Λατρεύει τις γυναίκες κι ας μιλάει με απόλυτο τρόπο γι’ αυτές, αγαπάει τους συνανθρώπους του κι ας καταφέρεται διαρκώς εναντίον των ξένων…
Ο Μάκης Τσίτας γράφει σε πρώτο πρόσωπο για τη ζωή ενός ανθρώπου που παραπαίει ανάμεσα στο μεγαλείο και την κατάντια, στην αγάπη και το μίσος, με μεγάλη διορατικότητα για την κρίση που ενέσκηψε κατόπιν στην Ελλάδα.
Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014 (European Union Prize for Literature)
Υποψηφιότητες:
Βραχεία λίστα για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας
Βραχεία λίστα για το βραβείο μυθιστορήματος του Athens Prize for Literature του περιοδικού (δε)κατα
Βραχεία λίστα για το βραβείο μυθιστορήματος του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο Αναγνώστης
Βραχεία λίστα για το βραβείο πεζογραφίας του περιοδικού Κλεψύδρα
Για το Μάρτυς μου ο Θεός τον Μάκη Τσίτα τίμησαν:
Ο Δήμος Πέλλας
Ο Δήμος Αθηναίων
Ο Δήμος Έδεσσας
Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας
Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Έδεσσας
Μεταφράσεις:
Κυκλοφορεί σε 12 γλώσσες.
Θέατρο:
Μεταφέρθηκε στο θέατρο σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και ερμηνεία Ιωσήφ Ιωσηφίδη. Παίχτηκε τρεις συνεχόμενες σεζόν στο Vault (Αθήνα) και περιόδευσε σε όλη την Ελλάδα.
Κριτικές
«Μοιάζει με πολλαπλών επιπέδων παθιασμένη εμπειρική έρευνα in situ η μέθοδος με την οποία ο Μάκης Τσίτας ανασκάπτει το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον των ηρώων του. Με ειλικρινή ενσυναισθητική μαεστρία, εστιασμένη στην απόδοση του αυθεντικού της μυθοπλασίας του, συσσωματώνει υλικά, που αν αποσυναρμολογηθούν από το αφηγηματικό όλον, προσφέρουν σημαίνουσα γνώση ανθρωπολογική, ιστορική, λαογραφική, κοινωνιολογική, γλωσσολογική… Ο ίδιος ο συγγραφέας ενορχηστρώνοντας όλη αυτήν την εμπειρία μιας διεπιστημονικής, θα λέγαμε, ενσυναίσθησης, θα αναπαραστήσει το εσωτερικό συγκρουσιακό τοπίο του καμένου εξαρχής ήρωά του, στην προδιαγεγραμμένη πορεία του, που κλιμακωτά θα τον παραδώσει στον ασυνάρτητο κόσμο της "φυγής των ιδεών": όπου σε μια κορυφαία στιγμή σχιζοειδούς αυτοαναδίπλωσης θα εγκαταλείψει τη βιωμένη τραυματικά πραγματικότητα και θα αποδράσει στην παθολογία μιας λυτρωτικής αλλά τραγικής ψευδαίσθησης.»
Βιβή Κοψιδά-Βρεττού, ΣτίγμαΛόγου, 23/07/2024
«Δεν είναι τυχαίο ότι το συγκεκριμένο βιβλίο ανήκει πλέον στα κλασικά του είδους. […] Να σημειώσουμε πόσο διορατικός υπήρξε ο συγγραφέας όσον αφορά την κρίση που ενέσκηψε στην Ελλάδα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες».
Γιάννης Πανταζόπουλος, Lifo, 21/03/23
«Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα της δεκαετίας είναι το Μάρτυς μου ο Θεός του Μάκη Τσίτα. Ο συγγραφέας επιτυγχάνει να αναδείξει μια πολύ ξεχωριστή περίπτωση ήρωα, που η μυθιστορηματική του φωνή θα μείνει στη μνήμη μας, όπως αυτή της Ραραούς στη Μητέρα του σκύλου του Παύλου Μάτεσι».
Ελένη Παπαργυρίου, Εφημερίδα των Συντακτών, 09/02/20
«Το βιβλίο έχει ήδη κατακτήσει μία σημαντική θέση στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ως ένα κλασικό έργο στο οποίο προβάλλει ολοζώντανη η κωμική και θλιβερή πλευρά του ανθρώπου».
Τούλα Ρεπαπή, εφ. Ελεύθερος Τύπος, 04/04/22
«Ο Τσίτας είναι από τους αγαπημένους μου μοντέρνους συγγραφείς γιατί πάνω απ’ όλα γράφει με χιούμορ… Μου θυμίζει αυτό το μαύρο χιούμορ των Monty Python».
Βίκυ Σγουρέλλη, unspotted.gr, 11/06/22
«Ολόκληρο το μυθιστόρημα στηρίζεται στο ότι ο συγγραφέας του αποτελεί έναν δεινό πλάστη της προφορικότητας κι έναν ικανό χειριστή των ποικίλων οπτικών γωνιών της αφήγησης. Κατορθώνει έτσι να δημιουργήσει έναν διαρκώς αυτοδιαψευδόμενο ήρωα, που με τη σοβαροφανή ανοησία του παρωδεί αποφασιστικά πλήθος κοινωνικών στερεοτύπων που μας μαυρίζουν τη ζωή».
Ελισάβετ Κοτζιά, Ελληνική πεζογραφία 1974-2010/Το μέτρο και τα σταθμά, εκδόσεις Πόλις, 2020
«…ο συγγραφέας του βιβλίου αποδεικνύεται και στο εκπληκτικό Μάρτυς μου ο Θεός, εξαιρετικός ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής».
Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, περ. Χάρτης, Μάιος 2021
«Ο Τσίτας, μάστορας της μικρής φόρμας, ευρηματικός θεατρικός συγγραφέας, αλλά και συγγραφέας παιδικών βιβλίων, με μοναδική ακρίβεια αναδεικνύει τα συστατικά της προσωπικότητας του λογοτεχνικού αντιήρωα, του χαμένου, του αφελούς, του βιασμένου σωματικά και ψυχικά ανθρώπου, εκθέτοντάς μας με δραστικό χιούμορ τη ζωή του μέσα από μια εξομολόγηση στην οποία ο πρωταγωνιστής ανασυνθέτει την πορεία του προς την παράνοια.
Το πολυσυζητημένο και πολυμεταφρασμένο βιβλίο, που αποτέλεσε έναν προφητικό πρόλογο στην οικονομική κρίση, μας μεταφέρει στην περίοδο της απόλυτης ευφορίας των Ολυμπιακών Αγώνων, τότε που σαν αφελείς ή αδιάφοροι δεν διαβάσαμε προσεκτικά τις ενδείξεις και δεν προείδαμε το ζοφερό μέλλον της χρεοκοπίας και της απόγνωσης που ανέμενε τη χώρα».
Ελένη Λιντζαροπούλου, Εφημερίδα των Συντακτών, 11/10/20
«Στο βραβευμένο ψυχολογικό μυθιστόρημα Μάρτυς μου ο θεός ο άνεργος Χρυσοβαλάντης, λίγο πριν από την Ολυμπιάδα του 2004 στην Αθήνα, καταθέτει μια τολμηρή –πολιτική, μετασχηματισμένη σε υπαρξιακή- μαρτυρία για την Ελλάδα του ευδαιμονισμού, της κομπίνας, των ρουσφετιών, της θρησκοληψίας, τη μίζας, της μοναξιάς, της κατάντιας μας, βιβλίο προφητεία, θα έλεγα, για την οικονομική κρίση που μας τσάκισε στη συνέχεια, απόδειξη ότι μόνο ο λογοτέχνης που ξέρει να αφου¬γκράζεται τους καιρούς μπορεί να αφαιρεί έγκαιρα και το προσωπείο τους».
Γιάννης Πλαχούρης, fractalart.gr, 08/09/20
«Ο Τσίτας δημιουργεί έναν ήρωα που δύσκολα θα ξεχαστεί».
Τέσυ Μπάιλα, literature.gr, 30/07/20
«Σπάνια συναντά πια κανείς στις μέρες μας τόσο ζωντανό δημιούργημα. Τόσο επιβλητικό λόγο, τόσο πρωτοποριακή τεχνική, τόσο επιτυχημένη σύμπλευση του δραματικού με το κωμικό, τόσο βαθύ ψυχικά εκτόπισμα, τόσο εμβληματική σύμπλευση νοσηρών και πνιγηρών ειδώλων και συνάμα τόσο ρεαλιστικών παραμέτρων που εστιάζονται γύρω από έναν ήρωα, χωρίς ο ίδιος όμως να μπορεί να τις αντιληφθεί».
Χρίστος Παπαγεωργίου, εφ. Τα Νέα, 12/05/20
«Θεωρώ πως το βιβλίο αυτό είναι ένα λογοτεχνικό άλμα που επιβραβεύτηκε στη συνείδηση του κόσμου και αποτελεί καμπή στη λογοτεχνική ιστορία του τόπου».
Γρηγόρης Δανιήλ, thebook.gr, 11/05/20
«Ανάμεσα στα ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν τη δεκαετία 2010 -2019 ξεχωριστή θέση κατέχει το βιβλίο Μάρτυς μου ο Θεός….
Θεωρώ πως ο Μάκης Τσίτας κατάφερε να φτιάξει έναν τύπο που μέσα από αυτόν περιγράφεται μια κοινωνία…
Καθόλου, λοιπόν, τυχαία η ανταπόκριση που βρήκε το έργο».
Μάνος Κοντολέων, ηλ. περ. Χάρτης, Μάιος 2020
«Το βιβλίο του Μάκη Τσίτα με ένα βίαιο τράβηγμα της μάσκας, μας αποκάλυψε την απέραντη τραγικότητα ενός σαλεμένου ανθρώπου, σ’ έναν κόσμο παράλογο, όπου η επίκληση στη μαρτυρία του Θεού, είναι η έσχατη καταφυγή του απελπισμένου την ώρα που κανείς δεν τον ακούει…»
Ανθούλα Δανιήλ, εφ. Καθημερινή, 31/03/20
«Είναι το πρόσωπο θύμα των καταστάσεων ή φέρει και τη δική του ευθύνη χρησιμοποιώντας τον κοινωνικό περίγυρο και τις συνθήκες ως άλλοθι των επιλογών του και της αδράνειας που τον διακατέχει; Μια έξοχη αντιστροφή που φέρνει στο προσκήνιο το ενοχικό άτομο και αφήνει να νοηθεί πίσω από την ατυχία και την κακοδαιμονία της ζωής του ο όντως ένοχος».
Διώνη Δημητριάδου, fractalart.gr, 18/03/20
«Η επανέκδοση ενός σπουδαίου βιβλίου…. Μας σαγηνεύει τρυφερά σε μια ιστορία όπου ο καθένας μας, όσο κι αν το αρνιέται, βρίσκει ένα κομμάτι δικό του ή κάποιον γνωστό του. Και αυτό είναι που τελικά μας κερδίζει».
Γιούλη Τσακάλου, Athens Voice, 15/02/20
«Είναι ο σημερινός καθρέφτης της σύγχρονης Ελλάδας, που μέσα του καθρεφτίζονται εγώ, εσύ, ο απέναντι, ο άντρας ή η γυναίκα της διπλανής πόρτας, η πονηριά μας, η απώλεια επαφής με την πραγματικότητα, η σεξουαλική μας πείνα καλυμμένη από συνειδητή σοβαροφάνεια, τα κόμπλεξ μας, οι πολλαπλές δυσανεξίες μας, οι φαντασιώσεις μας που ενίοτε φτάνουν στα όρια της ψυχασθένειας».
Κώστια Κοντολέων, Περί Ου, 14/02/20
«Ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα της περασμένης δεκαετίας».
Απόστολος Πάππος, elniplex, 13/02/2020
«Ρυθμικά, κρυστάλλινα στην αρχή, με λέξεις που αναπνέουν σε ένα κείμενο που σε πρώτη φάση δείχνει να εκφέρεται δίχως αναπνοή, κατορθώνει να δώσει μέσα από τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και τις διαπιστώσεις του ήρωά του, ατμόσφαιρα, κοινωνική παθολογία, σουσούμια, ήθη μιας ολόκληρης εποχής. Με την απόλυτη ψυχή και ματιά του, τα κωμικοτραγικά παθήματά του, φτάνει ως και να φωτίσει αυτή την σκοτεινή και αινιγματική χρονική περίοδο που προηγήθηκε της κρίσης και κάνει το Μάρτυς μου ο Θεός να σε ακολουθεί. Διότι ο Χρυσοβαλάντης του υπάρχει μέσα στο κεφάλι σου και σε προβληματίζει και σε βασανίζει, ακόμα και μετά το τέλος του μονολόγου του, διότι ακόμα και μετά το τέλος της ιστορίας τίποτα δεν τελειώνει, αντίθετα μπορεί και να αρχίζει σε μια μουσική σύνθεση που διαρκεί».
Ελένη Γκίκα, liberal.gr, 03/02/20
«Ο Μάκης Τσίτας, έμπειρος πια συγγραφέας έρχεται ξανά στην επικαιρότητα με το έργο τούτο που δημιούργησε με περισσή τρυφερότητα και αξιοσύνη συναρμόζοντας τα κομμάτια του κατακερματισμένου διαχρονικού αντιήρωα, του Χρυσοβαλάντη, όπως τον έβγαλε μέσα από τα σπλάχνα της μια σύγχρονη ελληνική μεσοαστική οικογένεια και μια σύγχρονη κοινωνία».
Ελένη Χωρεάνθη, fractalart.gr, 28/01/20
«To βιβλίο που τάραξε τα νερά».
Βαγγέλης Ιωάννου, irafina.gr, 27/01/20
«Ο Τσίτας με τρόπο μοναδικό μέσω των ηρώων του αποτυπώνει τη νοοτροπία μίας ολόκληρης γενιάς, σκιαγραφώντας τα χαρακτηριστικά της ψυχής του μέσου νεοέλληνα, όπως αυτή προκύπτει και προβάλλεται αφτιασίδωτη στα μάτια του ήρωά του ή μάλλον στις μύχιές του σκέψεις. Ο Χρυσοβαλάντης του Τσίτα έρχεται να προστεθεί στους σημαντικούς αντιήρωες, στην ιδιόρρυθμη παρέα των τραγικών φυσιογνωμιών τόσο της ποίησης όσο και της πεζογραφίας, δίπλα στον Μαριάμπα του Χαλκιδαίου αιρετικού και πρωτοπόρου Γιάννη Σκαρίμπα αλλά και τους εξίσου γοητευτικούς ήρωες του Κνουτ Χάμσουν, τον Γιόχαν Νάγκελ και τον τρελό Πεταχτούλη».
Ευτυχία-Αλεξάνδρα Λουκίδου, literature.gr, 12/03/18
«Ο Μάκης Τσίτας, συγγραφέας κυρίως παιδικών βιβλίων, με το πρώτο του μυθιστόρημα υπογράφει μια αξιοπρόσεκτη επιτυχία στην πολλαπλότητα του λογοτεχνικού στίβου».
Χριστίνα Κόλλια, fractalart.gr, 22/06/16
«Έργο-αποκάλυψη για την ελληνική μυθιστοριογραφία».
Γιάννης Βασιλακάκος, εφ. Νέος Κόσμος, 20 Ιουνίου 2016
«Λίγοι μυθιστορηματικοί ήρωες μου έδωσαν αυτή τη συγκλονιστική αίσθηση της συντριβής του αθώου την ώρα που τίποτα δεν μπορεί να τον σώσει. Σαν ντοστογεφσκικό πρόσωπο ο Χρυσοβαλάντης του Μάκη Τσίτα γίνεται η συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου για όσα δεν μπόρεσε, γίνεται η ένοχη συνείδηση της αντιηρωικής εποχής μας που συνθλίβει τα πλάσματά της αβοήθητα».
Μαρία Λαμπαδαρίδου Πόθου, fractalart.gr, 04/05/16
«Ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία»
Νίκος Μπόβολος, provocateur.gr, 15/12/2015
«Η γραφή είναι εκφραστική και με έντονη γλωσσοπλαστική διάθεση, που καθιστά την ανάγνωση απολαυστική».
Αγγελική-Ειρήνη Μήτση στο bookia.gr, 05/12/15
«Ένα μυθιστόρημα τόσο ξεχωριστό ανάμεσα στην πλειάδα των άλλων που κυκλοφορούν».
Διώνη Δημητριάδου, booktourmagazine.com, 13/10/15
«Σοφός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, αριστοτεχνικά δομημένο σενάριο, το οποίο προϋποθέτει πολύμοχθη σπουδή στα γράμματα και καλοχτισμένη υποδομή του δημιουργού».
Θωμάς Κοροβίνης, περ. Εντευκτήριο, τχ. 106, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2015
«Ο Μάκης Τσίτας έρχεται να μας εκπλήξει με την πεζογραφική του δεινότητα και να κατακτήσει μια μόνιμη θέση στον αστερισμό των συγχρόνων νεοελλήνων λογοτεχνών».
Κωνσταντίνος Μπούρας, grafei.wordpress, 10/06/15
«Η πιο ποιητική ανάλυση της άρρωστης αλλά ζωτικής νοσταλγίας μας».
Φοίβος Δεληβοριάς, περ. Αθηνόραμα, 16/04/15
«Και αυτόν τον κόσμο του δονκιχωτικού παραληρήματος, την έκπτωση ενός κατά τα άλλα καλοκάγαθου ευτραφούς ανθρώπου με σάρκα γήινη, αμαρτωλή και ευεπίφορη στις ηδονές, μας τον προσφέρει αφειδώς, ανηλεώς και χωρίς αιδώ ο Μ. Τσίτας. Εγχείρημα που γίνεται με εκπληκτική μαεστρία και άνεση στις αφηγηματικές τεχνικές, αποδίδοντας τελικά έναν ήρωα και τον κόσμο του, με διαύγεια και δηκτικό χιούμορ».
Βιβή Διακογιάννη, tovivlio.net, 15/04/15
«Με διεισδυτικό χιούμορ και κοφτερή ειρωνεία, ο Μάκης Τσίτας, μέσα από τον ήρωά του, έναν από τους πιο ιδιαίτερους ήρωες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, σκιαγραφεί τις βαθύτερες δομές που βύθισαν την ελληνική κοινωνία στην πολιτισμική κρίση».
εφ. Η Αυγή, 06/02/15
«Παρόλο που το βιβλίο έχει σχεδόν εξ ολοκλήρου γραφεί πριν από τους Ολυμπιακούς, οι εικόνες ερήμωσης της Αθήνας είναι εκνευριστικά προφητικές. Ο συγγραφέας έχει το αισθητήριο να τις αντιληφθεί πολύ πριν από πολλούς άλλους. Γεννημένος στα Γιαννιτσά και κουβαλώντας το ήθος της ελληνικής επαρχίας, μπορεί να δει καθαρότερα την αλλοίωση που έχει συμβεί σταδιακά στις πόλεις… O Μάκης Τσίτας στα χνάρια του Ιωάννου, του Κεχαΐδη και τόσων άλλων καταφέρνει σε αυτό το κλασικό πλέον βιβλίο να αποτυπώσει την πραγματικότητα».
Δημήτρης Μακρίδης, thebest.gr, 18/01/2015
«Η ανάγνωση του μυθιστορήματος του Μάκη Τσίτα είναι μια απολαυστική εμπειρία. Ένας υπέροχος μονόλογος, σαρκαστικός, δραματικός, πλαισιωμένος από αστείρευτο χιούμορ που αφήνει τις σκέψεις να ακροβατούν μεταξύ του δραματικού και του κωμικού με μοναδική επιτυχία».
Βασίλης Μόσχης, εφ. Θάρρος, 16/01/15
«Ένιωσα ότι διάβασα ένα σπουδαίο βιβλίο και ένα μεγάλο μυθιστόρημα, που πιστεύω ότι θα γίνει κλασικό. Και κλασικό μπορεί να γίνει αυτό που είναι γραμμένο με αλήθεια, με μόχθο και με αγάπη στην ίδια τη λογοτεχνία».
Νίκος Βατόπουλος, εφ. Η Καθημερινή, 10/01/15
«Ο Τσίτας καταφέρνει να φτιάξει έναν από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες της ελληνικής λογοτεχνίας των τελευταίων χρόνων».
Δέσποινα Τριβόλη, huffingtonpost.gr, 31/12/14
«Με σοβαρότητα, τόλμη και πνευματώδη ιλαρότητα, ο συγγραφέας, ανάμεσα στο σκώμμα και στη χάρη προκαλεί συνεχώς το μειδίαμα του αναγνώστη, τον παραμυθεί, τον γοητεύει, δια-σκεδάζοντας την κατήφεια και δίνοντας, χαριέντως, ανάσα ανάμεσα στα δεινά. Χωρίς ωραιοπάθεια και στόμφο, ο γλωσσικός ζήλος του μας προσφέρει ένα μεστοδουλεμένο σύνολο, χάρμα ακρίβειας και βάθους, χωρίς εκζήτηση και εκφραστικούς ακκισμούς. Σωστός λεξιμαγνήτης έλκει, φαιδρύνοντας τον αναγνώστη, στο τρικούβερτο γλωσσικό γλέντι, ξεφάντωμα, πανηγύρι πραγματικό με τις αστείες λέξεις γεμάτες ευθυμία και χαρά και με τις άλλες, γεμάτες συναίσθηση και γραμματολογική μνήμη».
Μάγδα Τσιρογιάννη, εφ. Θεσσαλία, 28/12/14
«Το καλύτερο βιβλίο που διάβασα το 2014 είναι το Μάρτυς μου ο Θεός του Μάκη Τσίτα (εκδόσεις Κίχλη). Ο ήρωας του βιβλίου είναι τραγικός και ξεκαρδιστικός. Μπορεί το θέμα του να είναι στενόχωρο, ωστόσο ο αναγνώστης απολαμβάνει πολύ κάθε σελίδα που διαβάζει».
Χρίστος Χωμενίδης, thetoc.gr, 14/12/14
«Κοντολογίς, το Μάρτυς μου ο Θεός αξίζει τα λεφτά του, αλλά και το Βραβείο του, όπως θα ισχυριζόταν χωρίς κανέναν ενδοιασμό ο ίδιος ο Χρυσοβαλάντης».
Γιώργος Βέης, εφ. Η Αυγή, 23/11/14
«Ο Τσίτας έφερε έναν αέρα ειλικρίνειας στη λογοτεχνία, βάζοντας τον Χρυσοβαλάντη του να διαχειρίζεται μια γλώσσα που μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας μιλάει, δυστυχώς, χωρίς ενδοιασμό κι ένα άλλο μέρος ακούει ευχάριστα, χωρίς να σοκάρεται, αλλά υπάρχει κι ένα τρίτο είδος που δυσφορεί ή χαμογελάει συγκρατημένα και συγκαταβατικά, όταν αισθάνεται ότι παραβιάζονται τα όρια της ευπρέπειας».
Ανθούλα Δανιήλ, frear.gr, 29/10/14
«Ένα αριστοτεχνικά γραμμένο ψυχογράφημα του Νεοέλληνα».
Νατάσα Παυλοπούλου, εφ. Ελεύθερος Τύπος, 19/10/14
«Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη αρετή του μυθιστορήματος του Μάκη Τσίτα, που με το Μάρτυς μου ο Θεός ήρθε να συνεχίσει την παράδοση του Τρίτου στεφανιού και του Ήχου της σάλπιγγος. Η δικιά μου προσωπική τριάδα ανάγνωσης της νεοελληνικότητάς μας».
Σωτήρης Παστάκας, poiein.gr, 12/10/14
«Με μάρτυρα τον Θεό, εξ ου κι ο τίτλος, σε έναν σπαρταριστό μονόλογο ισορροπώντας ανάμεσα στο κωμικό και το δραματικό, ο Χρυσοβαλάντης αγγίζει την ανθρώπινη τραγωδία, την κοινωνία, την επερχόμενη κρίση και την πραγματικότητα με οικουμενικό τρόπο».
Ελένη Γκίκα, εφ. Έθνος, 09/10/14
«Οπωσδήποτε ο ευφυής συγγραφέας πίσω από την εικόνα του άβουλου και δειλού Χρυσοβαλάντη και στην προέκταση του ψυχικού τοπίου του ήρωα βλέπει πιστή την εικόνα και δίνει την ψυχογραφία της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας και ευρύτερα της ελληνικής κοινωνίας».
Ελένη Χωρεάνθη, blog.public.gr, 09/10/14
«Είναι πολύ θελκτικός τύπος αυτός ο ήρωας-αφηγητής. Δεν χορταίνεις να τον ακούς να μιλάει. Διότι σου μιλάει, δεν τον διαβάζεις απλώς».
Σταυρούλα Γ. Τσούπρου, περ. Νέα Εστία, Σεπτέμβριος 2014
«Κυκλοφόρησε το 2013 κερδίζοντας κοινό και κριτικούς και συνεχίζει την πορεία του ως ένα από τα καλύτερα και πιο εύστοχα ελληνικά βιβλία των τελευταίων ετών».
joytv.gr, 16/05/14
«Η αφήγηση είναι ρέουσα, σχεδόν θεατρική, το βιβλίο απολαυστικό και ρουφηχτό, υποδειγματικά γραμμένο».
Κατερίνα Μαλακατέ, diavazontas.blogspot.gr, 13/05/14
«Το βιβλίο δεν εντυπωσιάζει μόνο για την πρωτοτυπία του θέματος, την ανάπτυξη της πλοκής και τη διάπλαση του κεντρικού χαρακτήρα, μα κυρίως για τη λογοτεχνικότητα του κειμένου».
Φίλιππος Φιλίππου, περ. Οδός Πανός, Απρίλιος-Ιούνιος 2014
«Αυτή, εξάλλου, είναι και η σπουδαιότερη επιτυχία του συγγραφέα ενός βιβλίου που συζητήθηκε και αγαπήθηκε όσο λίγα φέτος: να δημιουργήσει ένα αληθοφανές πορτρέτο ανθρώπου με διαχρονική αξία, ούτε αγωνιστή αλλά ούτε και δολοφόνου, ούτε συμπαθητικού αλλά ούτε και απεχθούς, γεμάτο κουσούρια και έμπλεο φαντασιώσεων, ο οποίος προσπαθεί να διεκδικήσει το μερτικό του στη ζωή σε μια ανήθικη, διεφθαρμένη και στυγνή εποχή όπου όλα καταρρέουν».
evrytanika.gr, 24/04/14
«Γραμμένο με χιούμορ το βιβλίο του Τσίτα μας παρουσιάζει έναν άνθρωπο-ποταμό, μια χειμαρρώδη μορφή, γύρω από την οποία επικεντρώνεται και περιπλέκεται ολόκληρη η ιστορία του βιβλίου και ξεγυμνώνεται η κοινωνική εκτροπή του Νεοέλληνα».
Τέση Μπάιλα, culturenow.gr, 22/04/14
«Ο ήρωας Χρυσοβαλάντης, ο ευφράδης και χειμαρρώδης αυτός τύπος είναι πλασμένος με περίσσια τέχνη, γι’ αυτό είναι αυθεντικός. Και είναι ο μονόλογός του τόσο μεγαλειώδης, τόσο μεστός, αληθινός και παραστατικός συνάμα που σε βάζει απολύτως μέσα στον κόσμο του. Kαι δεν μπορείς να μην ακούσεις!»
Ασημίνα Ξηρογιάννη, varelaki.blogspot.gr, 02/03/14
«Το πιο αριστοτεχνικά γραμμένο και αστείο ελληνικό μυθιστόρημα των τελευταίων χρόνων».
Βύρων Κριτζάς, popaganda.gr, 19/02/14
«Ο συγγραφέας έπλασε έναν αυθεντικό μυθιστορηματικό χαρακτήρα, που στέκεται αυτόνομος και ζωντανός μπροστά μας!»
Πατριάρχης Φώτιος, vivliocafe.blogspot.gr, 10/02/14
«Ο Χρυσοβαλάντης μοιάζει να είναι φτιαγμένος από αυτή τη λογοτεχνική συνταγή του ήρωα που θα μείνει στην ιστορία».
Τούλα Ρεπαπή, diavasame.gr, 05/02/14
«Με δυο λόγια, ένα σπαρταριστό μυθιστόρημα, άψογο τεχνικά και μυθοποιητικά, ικανό να προσελκύσει αναγνωστικό κοινό, ικανό να προκαλέσει κόντρες και συζητήσεις».
Χρίστος Παπαγεωργίου, περ. Φρέαρ, Δεκέμβριος 2013
«Αυτό που κατάφερε ο Τσίτας με αυτό το μυθιστόρημα είναι να συστήσει έναν ήρωα μοναδικό και συγχρόνως αντιπροσωπευτικό του μέσου ταλαιπωρημένου ανθρώπου των τελευταίων χρόνων».
Κώστας Αγοραστός, bookpress.gr, 18/12/13
«Στο μυθιστόρημα του Μάκη Τσίτα θα παρακολουθήσουμε μιαν εξαρχής διαστρεβλωμένη και παραμορφωμένη πραγματικότητα με όχημα το βαρύ παραλήρημα ενός πενηντάρη: ένα πρόσωπο που θα αποτυπώσει στις ψυχωτικές του αντιδράσεις μια κοινωνία αγκιστρωμένη στις προκαταλήψεις, τη σύγχυση και τον συντηρητισμό και ανίκανη να αναζητήσει την οποιαδήποτε διέξοδο από το λαγούμι στο οποίο έχει αποκλειστεί. Ένα βιβλίο όπου το συλλογικό συμπλέκεται αξεχώριστα με το ατομικό για να ανασύρει στην επιφάνεια μια μακροχρόνια παθολογία: μια παθολογία ριζωμένη στα βαθύτερα στρώματα της καθημερινής μας ζωής».
Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, oanagnostis.gr, 17/12/13
«Το πρώτο μυθιστόρημα του Μάκη Τσίτα θεωρείται το καλύτερο της χρονιάς».
εφ. Το Βήμα, 15/12/13
«Ο Μάκης Τσίτας υπογράφει έναν συγκλονιστικό μονόλογο ενός άνεργου πενηντάρη, τυπικού αντιήρωα της καθημερινότητας, που συνδυάζει τη σπαρταριστή προφορικότητα με την ευρηματική λεξιπλασία».
Αριστοτέλης Σαΐνης, Εφημερίδα των Συντακτών, 14-15/12/13
«Ευχάριστη έκπληξη για τον αναγνώστη αποτελεί το μυθιστόρημα του Μάκη Τσίτα. Πρόκειται για έναν χειμαρρώδη μονόλογο, μια εκ βαθέων ανασκόπηση της ζωής ενός ανώνυμου ανθρώπου, ο οποίος προσπαθεί να αυτοπροσδιοριστεί μέσα απ’ τα κοινωνικά του αδιέξοδα… Ο συγγραφέας χειρίζεται με εξαιρετική μαεστρία την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του ήρωά του, έτσι ώστε στο τέλος να τον αθωώνει μέσα απ’ το χιούμορ και τον παιγνιώδη αφηγηματικό του λόγο».
Κατερίνα Καριζώνη, culturenow.gr, 09/12/13
«Η ισορροπία του συγγραφέα ανάμεσα στο κωμικό και το δραματικό ύφος είναι θαυμαστή, γέρνοντας τον φτωχό ήρωά του πότε απ’ τη μια πότε απ’ την άλλη πλευρά του νήματος».
Έλενα Μαρούτσου, literature.gr, 07/12/13
«Ένα αριστούργημα ύφους κι ένας αξέχαστος ήρωας: πενηντάρης, loser, χοντρός, θεούσος, άνεργος, καταπιεσμένος, με προβλήματα προς τις γυναίκες, ποιητής εκ του προχείρου – κι ωστόσο χιουμορίστας, είρων και στοχαστικά σχολιαστικός μέσα στην απλότητά του, ο Χρυσοβαλάντης περιπλανιέται στην Αθήνα μέχρι την πλήρη έκπτωσή του».
Δημήτρης Φύσσας, 9,84.gr, 06/12/13
«Ένα από τα καλύτερα ελληνικά μυθιστορήματα, με πρωταγωνιστή έναν τυπικό αντιήρωα της εποχής μας σε έναν αλλότριο κόσμο».
Τίνα Μανδηλαρά, περ. People, 28/11/13
«Το ιδιοφυές βιβλίο Μάρτυς μου ο Θεός καθρεφτίζει τον Έλληνα που όλοι "αγαπήσαμε" με τον αυτοσαρκασμό του απόλυτου βιβλιο-troll.
Ο Χρυσοβαλάντης είναι ο πιο αξιομνημόνευτος ήρωας ελληνικού λογοτεχνικού έργου τα τελευταία χρόνια».
Φοίβος Δεληβοριάς, popaganda.gr, 12/11/13
«Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως ο Χρυσοβαλάντης είναι στα καθ’ ημάς, ο Ακάκιος Ακάκιεβιτς του Νικολάι Γκόγκολ, ένας ταπεινός γραφιάς, αυτός με το περίφημο "παλτό" του, ο οποίος μέσα από την ιλαροτραγωδία του χτυπάει το γραφειοκρατικό κατεστημένο και, ευρύτερα, την κοινωνική αδικία στη Ρωσία. Μόνο που ο Χρυσοβαλάντης δεν την χτυπάει απλώς, αλλά και την καταδεικνύει και με το δάχτυλο την ξεμπροστιάζει, ρίχνοντας καταγής όλα τα προσωπεία της».
Ανθούλα Δανιήλ, περ. The books' Journal, Νοέμβριος 2013
«O Τσίτας, στο πρώτο μυθιστόρημά του, πετυχαίνει κάτι αξιοπρόσεχτο. Συγκινεί χωρίς να εκβιάζει, έχοντας για όπλα το χιούμορ και τη στρωτή-επινοητική-απολαυστική γλώσσα του, μέσα από την οποία καταφέρνει να δημιουργήσει έναν σύγχρονο εμβληματικό χαρακτήρα. Κοιτώντας στο ειδικό και φαινομενικά τετριμμένο του Έλληνα μικροαστού μιλάει και λέει αλήθειες για το γενικό του ελληνικού (και ίσως πανανθρώπινου) γίγνεσθαι».
Γιώργος Ρομπόλας, εφ. Metropolis, 31/10/13
«Ο ήρωας μοιάζει να γίνεται η άκρη εκείνη του νήματος που θα ξετυλίξει το… κουβάρι του εθνικού δράματος: την αρχή του τέλους μιας ασυνάρτητης και ανισόρροπης κοινωνίας».
Ξενοφών Α. Μπρουντζάκης, εφ. Το Ποντίκι, 31/10/13
«Μάρτυς μου ο Θεός, απόλαυσα πραγματικά το τελευταίο βιβλίο του Μάκη Τσίτα και ο λόγος δεν είναι μόνο ότι ο Μάκης είναι φίλος και είμαι φανατική αναγνώστρια των βιβλίων του για παιδιά, παρόλο που έχω περάσει από καιρό την ηλικία για την οποία προτείνονται. Ο Μάκης ξέρει να βάζει την κατάλληλη λέξη στο κατάλληλο σημείο, είτε πρόκειται για ένα ολιγοσέλιδο εικονογραφημένο ανάγνωσμα για παιδιά είτε για ένα πολυσέλιδο βιβλίο που διατρέχει την ιστορία της σημερινής Ελλάδας».
Έρικα Αθανασίου, εφ. Κηφισιά, 11/10/13
«Κείμενο πρωτίστως κοινωνικοπολιτικό, εφιαλτικού ρεαλισμού, φέρνει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με μια πραγματικότητα που μάταια τόσο καιρό απέφευγε να αντικρίσει βρίσκοντας καταφύγιο στον προσωπικό του μικρόκοσμο».
Γιάννης Καλογερόπουλος, περ. Eξώστης, 01/10/13
«Ο ευφάνταστος αυτός κωμικοτραγικός μονόλογος –αξιοζήλευτη η χρήση των εκφραστικών μέσων– ήρθε να προσθέσει στη λογοτεχνία μας έναν από τους πιο ζωντανούς και ενδιαφέροντες ήρωες».
Γιάννης Αντάμης, doctv.gr, 21/09/13
«Ο Μάκης Τσίτας, έμπειρος συγγραφέας, δεν φοβήθηκε να παίξει με έννοιες που ακόμα μπορεί να θεωρηθούν ταμπού για την σεμνότυφη κοινωνία μας. Καταφέρνει να χρησιμοποιήσει κατάλληλα τις λέξεις-εργαλεία του με περισσή μαεστρία και να μας μεταφέρει συναισθήματα και καταστάσεις ενός πολύπαθου χαρακτήρα, ο οποίος μπορεί κάποιες φορές να ενεργεί υπερβολικά αλλά παρόλα αυτά θα μπορούσε να είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Χειρίζεται άπταιστα την ελληνική γλώσσα και τα παιχνιδίσματα με λέξεις και έννοιες στολίζουν το μυθιστόρημά του καθώς τις φέρνει στα όριά τους δοκιμάζοντας την δυναμική κάθε μίας ξεχωριστά».
Λυδιά Ψαραδέλλη, newsage.gr, 21/09/13
«Διότι ο Τσίτας δεν έπλασε μόνον έναν καινούργιο λογοτεχνικό τύπο, τουλάχιστον για τα λογοτεχνικά μας δεδομένα των τελευταίων είκοσι χρόνων, δεν μπόρεσε μόνον να αφουγκραστεί τους παλμούς της "βαθιάς" Ελλάδας, αυτής δηλαδή που άγεται και φέρεται από τα πιο συντηρητικά, παλαιότατης κοπής, σκοτεινά στερεότυπα, αλλά κατάφερε να υιοθετήσει την απόλυτη λεκτική κοινοτοπία της. Σε τέτοιο βαθμό ώστε, την ίδια στιγμή να την ανατρέπει, να την γελοιοποιεί, να την μετατρέπει σε μαύρο χιούμορ».
Έλενα Χουζούρη, oanagnostis.gr, 19/09/13
«Παντρεύει αριστοτεχνικά το τραγικό με το κωμικό χωρίς να χάσει την ανεξαρτησία του, συνδυάζει την ενδοσκόπηση με τον κοινωνικό σχολιασμό και το κινηματογραφικό μελόδραμα του ’50 χωρίς να γίνεται βαρύς, διδακτικός ή μελοδραματικός».
Μαίρη Τσακνάκη-Γαββαλά, εφ. Θεσσαλία, 03/09/13
«Πρόκειται για ένα ακριβέστατο ψυχογράφημα του Νεοέλληνα, με ό,τι αποτελεί τη βάση της φιλοσοφίας του, το οποίο ο Τσίτας συνθέτει μέσα από ποικίλες εκφάνσεις της γύρω μας πραγματικότητας, αποφορτίζοντας με χιούμορ τις ζοφερές συνθήκες».
Ένας ήρωας (ή αντιήρωας;) που δεν ξεχνιέται».
Μαρία Στασινοπούλου, Εφημερίδα των Συντακτών, 01/09/13
«Χτισμένο σαν ατέρμονος εσωτερικός μονόλογος που κλιμακώνεται σταδιακά καθώς προστίθενται συνεχώς νέες ψηφίδες στην εικόνα του αφηγητή-αντιήρωα, το αφήγημα του Τσίτα θυμίζει μουσική σύνθεση που δεν εμφανίζει μεν διατονικές ή χρωματικές μετατροπίες αλλά οδηγείται, μέσα από τα υπνωτιστικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα της, σ᾽ ένα υποβλητικό και άκρως δραματικό κρεσέντο για να κορυφωθεί σε μια βίαιη τελευταία κραυγή – κραυγή υπαρξιακής εξουθένωσης».
Κατερίνα Σχινά, περ. The Books' Journal, Αύγουστος 2013
«Η οικονομία του λόγου, το ισορροπημένο ζύγισμα της πρότασης, ο ρυθμός της φράσης, η θεατρικότητα, στοιχεία που χαρακτήριζαν τη γραφή του Μάκη Τσίτα στα πρώτα του πεζά, παρουσιάζονται εδώ δουλεμένα και κατακτημένα».
Λαμπρινή Κουζέλη, εφ. Το Βήμα, 18/08/13
«Η σπειροειδής-πρωτοπρόσωπη αφήγηση ξεχωρίζει ως το δυνατότερο στοιχείο του κειμένου. Ο συγγραφέας περνά χωρίς διακριτικά από το παρόν στο εγγύς παρελθόν και από εκεί στην παιδική ηλικία του ήρωα, αναδεικνύοντας τη ρίζα του προβλήματος, που άπτεται της ψυχοπαθολογίας».
Γιάννης Στάμος, εφ. Ελευθεροτυπία, 16/08/13
«Οι περιγραφές του ήρωα, οι ερμηνείες και οι αξιολογήσεις του, ειδικά με τις λεκτικές του επιλογές και συνάψεις και τους νεολογισμούς του, προκαλούν από μειδίαμα ως γέλια ακράτητα».
Τιτίκα Δημητρούλια, εφ. Η Καθημερινή, 04/08/13
«Το μυθιστόρημα Μάρτυς μου ο Θεός ελκύει σαν μαγνήτης τον αναγνώστη, το διαβάζει μονορούφι από την πρώτη πρόταση μέχρι το τέλος. Χαίρεσαι τη γνήσια λογοτεχνία που μιλάει και εισχωρεί βαθιά στην καρδιά φωτίζοντας σκοτεινές πτυχές, αβυσσαλέες επιθυμίες, τρικυμιώδεις σχέσεις. Τα πάντα συναρπαστικά –αν και τόσο δραματικά–, καλοζυγιασμένα στην πλοκή, την αφηγηματική ροή, σε κάθε λεπτομέρεια, σε κάθε λέξη».
Αλεξάνδρα Μπακονίκα, περ. Μανδραγόρας
«Θεωρώ πως ο Μάκης Τσίτας κατάφερε να φτιάξει έναν τύπο που μέσα από αυτόν περιγράφεται μια κοινωνία. Κάτι παρόμοιο μέχρι τώρα συνήθως άλλοι συγγραφείς το έχουν επιτύχει χρησιμοποιώντας θηλυκά πρόσωπα (Ταχτσής, Μάτεσις). Ο Μάκης Τσίτας ακολουθώντας -από μια απόσταση πάντως- τα αχνάρια του «Λούσια» (1987) του Νίκου Χουλιαρά δίνει στην πινακοθήκη των κεντρικών χαρακτήρων της λογοτεχνίας μας ένα παθογόνο τύπο που χωρίς να μπορείς να πεις πως σε έχει κερδίσει συναισθηματικά, σίγουρα σε έχει κάνει να στρέψεις το βλέμμα προς τον πρώτο καθρέφτη που θα βρεις μπροστά σου».
Μάνος Κοντολέων, manoskontoleon2.blogspot.com
«Στο απολαυστικότατο βιβλίο του Μάκη Τσίτα ο αναγνώστης ταλαντεύεται ανάμεσα στο γέλιο και στο δράμα, στη λύπηση και στην απέχθεια, διότι ο αντιήρωας Χρυσοβαλάντης απεικονίζει μια κοινωνία υποκρισίας σε ένα θέατρο του παραλόγου. Υποκρίνεται και εξομολογείται. Η χειμαρρώδης εξομολόγηση του καθρεπτίζει έναν άνθρωπο που λόγω αντίφασης χάνει τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Χρυσοβαλάντης είναι θύμα του εαυτού του και των δύσκολων/αντιφατικών απαιτήσεων του».
Μαρία Ρουσάκη, enavivlio.blogspot.gr
«Ένα αριστούργημα από τις εκδόσεις Κίχλη».
Αναστασία Κισελιόβα, lifespeed.gr
Διέδωσαν το βιβλίο
athlitikignomi.blogspot.gr, 06/03/2014
vivliocafe.blogspot.gr, 02/02/2014
dimichri65.blogspot.gr, 24/01/2014
enavivlio.blogspot.gr, 13/01/2014
paraplanitikos.blogspot.gr, 17/11/2013
metropolispress.gr, 31/10/2013
pelladothe.blogspot.gr, 17/09/2013
giannitsanews.blogspot.gr, 17/09/2013
enosifilologonflorinas.blogspot.gr, 02/08/2013
loudias.blogspot.gr, 31/07/2013
giannitsanews.blogspot.gr, 31/07/2013
press-gr.blogspot.gr, 30/07/2013
nuxtoskopio.blogspot.gr, 30/07/2013
cyprushighlights.com, 30/07/2013
rokar-rokar.blogspot.gr, 30/07/2013
distomo.blogspot.gr, 30/07/2013
stergiog.blogspot.com, 30/07/2013
stefsintos.blogspot.gr, 30/07/2013
sxolististisydrasvivlia.blogspot.gr, 30/07/2013
efimerida-skopelos.blogspot.gr, 30/07/2013
sosandranews.blogspot.gr, 30/07/2013
a-pella.blogspot.gr, 30/07/2013
aridaia-gegonota.blogspot.gr, 30/07/2013
thessbomb.blogspot.gr, 29/07/2013
allisbook.blogspot.gr, 29/07/2013
Χαρακτηριστικά
Σειρά: Σύγχρονη ελληνική πεζογραφία
Ημ. Έκδοσης: 01/2020
(Α' έκδοση: 07/2013, Κίχλη)
Σελίδες: 280
ISBN: 978-618-03-2296-5
Σχήμα: 14 x 20,5 cm
Εξώφυλλο σε HD μορφή